درکشور چهارفصل عزیزمان ایران، تابستان فصل سفر و جابه‌جایی است. اما برای پرندگان، این فصل می‌تواند بسیار پرمخاطره باشد. حتی یک اشتباه کوچک مانند قرار دادن پرنده در معرض گرمای شدید به مدت چند ثانیه، ممکن است به قیمت جان آن تمام شود. فقط به یک دلیل: استرس گرمایی!

در این متن، به دلایل حساسیت پرندگان به گرما، علائم استرس گرمایی و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.

نخست بهتر است بدانیم چرا پرندگان به گرما حساس هستند؟

• دمای بدن بالا و متابولیسم سریع.
  دمای طبیعی اکثر پرندگان 40-42 درجه می باشد ( این دما در انسان 37 درجه می باشد). دمای کشنده بدن 45-46 درجه در نظر گرفته می شود. بنابراین پرندگان در مدت زمان کوتاهتری به دمای کشنده می رسند.
  در فصل گرما قرارگرفتن پرنده در زیر نور مستقیم آفتاب حتی برای مدت زمان اندک در ماشینی که سیستم خنک رسانی آن روشن است، باز هم می تواند کشنده باشد.

• نداشتن غدد عرق.
  پرندگان برای کاهش دمای بدن خود، فاقد غدد عرق به مانند انسان می باشند و مکانیسم های جایگزین به هیچ وجه کارایی کاهش دمای مشابه را ندارند.

• عایق بودن پرها.
  پرها به عنوان عایق دمایی در حفظ گرما مانع از عملکرد بدن در کاهش بهینه دما می شوند.

علائم استرس گرمایی در پرندگان چیست؟ علائم استرس گرمایی در پرندگان بسیار ساده و قابل تشخیص است. از آنجا که موارد حاد استرس گرمایی احتمال بهبود بسیار اندکی دارند، تشخیص به موقع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

معمولا پرندگانی که دچار استرس گرمایی می شوند، بال های خود را با فاصله از بدن قرار می دهند. در صورتی که بر شدت گرما افزوده شود، سرعت تنفس در آن ها شدت بیشتری پیدا می کند و به همین دلیل تنفس در آن ها با دهان باز صورت می پذیرد. در موارد شدیدتر بال های پرندگان حالت افتاده به خود می گیرد. پرنده حتی می تواند علائم عصبی نشان دهد و در صورت عدم رسیدگی، تلف شود.

به طور خلاصه:

علائم اولیه:

• نفس نفس زدن شدید با دهان باز (Panting)

• باز نگه داشتن بال ها

علائم پیشرفته:

• ضعف و بی حالی همراه با کاهش اشتها و افزایش مصرف آب

علائم بحرانی و اورژانسی:

• تشنج و کما (در این مرحله احتمال نجات پرنده بسیار کم است).

چه نکاتی برای جلوگیری از ابتلای پرنده به استرس گرمایی رعایت شود؟

• پرنده خود را به هیـــــــــــــــچ وجه و حتی برای مدت کوتاه در ساعات گرم در ماشین تنها نگذارید (برخی مواقع سیستم های سرمایشی هم جواب گو نخواهند بود).

• همیشه مکان هایی برای قرار گیری پرنده در سایه در زمان های پیک گرمایی قرار دهید.

• دسترسی پرنده را به آب آشامیدنی مکررا بررسی کنید. قرار دادن چند منبع آب آشامیدنی در فصول گرم، جهت اطمینان، به شدت توصیه می شود.

• امکان حمام پرنده با آب ولرم یا اسپری ملایم را فراهم کنید. در صورت حضور به ناچار پرنده در شرایط دمایی بالا، اسپری آب با دمای 25 درجه و فراهم کردن موقعیت سایه برای پرنده بسیار ارزشمند خواهد بود.

• در ساعات گرم از میوه و سبزی تازه برای خوراک پرنده استفاده کنید. البته مراقب فساد مواد تازه در مجاورت گرما نیز باشید.

• در ساعات گرم از ترددهای غیر ضروری در محیط زندگی پرنده خود داری شود تا پرنده با کاهش فعالیت، گرمای درونی کمتری تولید کند.

• از جا به جایی پرندگان در ساعات گرم شبانه روز، جدا خود داری نمایید.

• بخشی از دمای پرنده ناشی از سوخت و ساز و هضم خوراک می باشد. به همین منظور از غدا دادن پرنده در ساعات پیک دمایی حتی الامکان خودداری نمایید.

در صورت بروز استرس گرمایی:

• سعی کنید پرنده را به جای خنک انتقال دهید.

• به یاد داشته باشید که کاهش ناگهانی و به یک باره دما در پرنده می تواند منجر به بروز شوک در پرنده شود و باعث نارسایی در اندام های حیاتی مانند کلیه گردد. به همین منظور از قرار دادن پرنده در آب یخ و یا امثال آن خود داری شود. بهترین کار برای کاهش تدریجی دما اسپری پرنده با آب دمای 25 درجه می باشد. در حدی که پرهای پرنده خیس شوند.

• بدون مشورت با پزشک متخصص پرندگان به پرنده آب یا دارو ندهید.

• سریعا به کلینیک دامپزشکی مراجعه فرمایید.

با رعایت این نکات، می‌توانید از پرنده خود در برابر گرمای خطرناک تابستان محافظت کنید. 🐦❄️